زمین شناس به فردی گفته میشود که بسیاری از پرسش های هیجان انگیز و جذاب اطراف ما را به بحث و بررسی و چالش میکشاند. مثل وقوع زمین‌لرزه های قدرتمند با نیرویی عظیم و ویرانگر، فوران توده‌های مذاب سنگ از دهانه کوهی آتشفشانی، چشم‌اندازی با شکوه دره هایی عمیق درپای کوه های سر به فلک کشیده و تنوع سنگهای موجود در طبیعت، لایه‌های موازی سنگی و خاکی در دیواره یک تپه یا کوه از موضوعات مورد توجه زمین‌شناس به شمار می رود.
تاریخچه رشته زمین شناسی:
این که زمین در اولین روزهای عمر خود (۴۵۰۰ میلیون سال قبل) چگونه بوده است؟ چرا اقیانوس اطلس به تدریج وسیع‌تر و اقیانوس آرام کوچکتر میشود؟ در کجا به جستجوی آب بپردازیم؟ تفاوت سنگها ناشی از چیست و پرسش‌های متعدد دیگر که پاسخ آن را در علم زمینشناسی می‌توان یافت. زیرا در زمین شناسی، منشأ زمین، تاریخ و ساختمان زمین، مواد تشکیل دهنده آن ، منابع طبیعی موجود در آن و تغییر و تحولاتی که در طول زمان پدید آمده‌اند، مورد بررسی قرار میگیرد.
در واقع از اعماق اقیانوس‌ها تا نوک بزرگترین قله‌ها و حتی ماورای این دو، مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات حاصل از آنها به صورت نقشه و گزارش ثبت میشود.کشور ایران با در اختیار داشتن منابع معدنی بسیار غنی اعم از مواد سوختی و ذخایر فلزی و غیرفلزی گرانبها، و قرار گرفتن بر روی منطقه‌ای فعال از نظر زمینشناسی که باعث وقوع زلزله‌ها، تغییر ساختار زمین، پدیده کوه زایی، تغییر پهنای دریاها و خلیج مجاور میشود و ده ها مطلب شگفت‌انگیز و در خور دقت و مطالعه دیگر پژوهشگران و متخصصان زمینشناسی دارد که در این زمینه ها به مطالعه و کاوش پرداخته و اطلاعات لازم را برای بهره‌برداری صحیح در اختیار مسئولان قرار دهند.
توانایی‌های لازم در رشته زمین شناسی:
دانشجویان رشته زمینشناسی علاوه بر تسلط کافی بر درس‌هایی مثل فیزیک، شیمی و ریاضی باید از قدرت تجسم مناسبی برخوردار باشد. مهمترین ویژگی برای موفقیت در این رشته داشتن روحیه‌ای پرجنب و جوش، علاقه به زندگی در محیط‌های طبیعی مانند کوهها و بیابان‌ها است، به دلیل آن که زمین‌شناس نه تنها در دوران دانشجویی بلکه در زمینه‌های شغلی نیز با چنین محیط‌هایی روبرومی شود و علاوه بر این داشتن توانایی جسمانی مناسب نیز لازم است.
به لحاظ فراوانی منابع طبیعی در کشور و وجود ذخائر با ارزش در اعماق زمین ، دانش زمین شناسی از نظر علمی و اقتصادی دارای ارزش های به خصوصی است و نقش موثری را در زمینه شناخت منابع معدنی ، اکتشاف ، بهره برداری از آنها و همچنین منابع نفتی دارد.
این رشته ارتباط بسیار نزدیکی با علوم زیستی و شیمی داشته و استفاده از نقشه های ماهواره ای ، سیستم های اطلاعات جغرافیایی و نقشه برداری در آن بسیار اهمیت دارد .بسیاری از علوم از جمله آب ، خاک و هواشناسی و جغرافیا در ارتباط تنگاتنگ با علوم زمین هستند. تحصیل در این رشته شرایط جسمانی مناسب را می طلبد چون داوطلب باید قادر باشد واحدهایی را که عمدتا در صحرا و بیابان انجام می شود را با موفقیت طی کند .
امکان ادامه تحصیل تا سطوح عالی دکترای تخصصی در گرایش های مختلف این رشته در کشور وجود دارد.
انتخاب رشته دانشگاه آزاد در رشته زمین زمین شناسی
انتخاب رشته تجربی در رشته زمین شناسی
دروس رشته زمین شناسی
برخی از درس های رشته زمین شناسی شامل موارد زیر است:
زمین شناسی فیزیکی که به بررسی خصوصیات کلی زمین می پردازد.
زمین شناسی تاریخی که به مطالعه تاریخچه پیداش کره زمین می پردازد.
بلورشناسی هندسی و بلور شناسی نوری که شناخت ویژگی های هندسی و مشخصات نوری بلورها رامورد توجه قرار می دهد.
کانی شناسی که به بررسی کانیها یعنی اجزای تشکیل دهنده سنگها می پردازد.
سنگ شناسی رسوبی و آذری و دگرگونی که مورد تشکیل انواع سنگ ها بحث می کند.
زمین شناسی ایران که به بررسی ویژگی های زمین ایران می پردازد.
زمین شناسی نفت که به بررسی در نحوه ایجاد نفت به بحث می پردازد.
گرایش های رشته زمین شناسی
زمین شناسی مهندسی (Engineering Geology):
رشته زمین شناسی مهندسی ضمن بررسی تاثیر «محیط زمین شناسی» بر سازه‌های مهندسی یا زمین شناسی مهندسی ، راه‌حل های مناسبی جهت کاهش یا برطرف نمودن خطرات احتمالی ارائه میدهد. باید توجه داشت که محیط زمین شناسی اطراف یک سازه به دو صورت با آن در ارتباط است. یکی توسط مصالح زمین شناسی ، یعنی سنگ ، خاک و آب ، دیگری فرآیندها و مخاطرات زمین شناسی مثل سیل ، زمین لرزه ، حرکات دامنه‌ای و .... است.
سنگ شناسی و رسوب شناسی:
سنگهای رسوبی ، از انباشت ذرات ناشی از خرد شدن انواع سنگهای دیگر بوجود می آید. این ذرات ، معمولا به کمک نیروی گراویته ، آب ، باد و یا یخ به محل جدید خود جا به جا شده و در آنجا به ترتیبی جدید بر روی هم قرار می گیرند. برای مثال ، امواجی که به ساحل صخره‌ها برخورد میکنند، ممکن است که از این طریق ، ذرات ریگ و شن دریا را در همان نزدیکی به وجود آورد. این خورده شن های ساحلی اگر سخت شوند سنگ رسوبی تشکیل می دهد. یکی از مهمترین خاصه‌های سنگهای رسوبی ، لایه بندی رسوبات تشکیل دهنده آنهاست. مهمترین کاربرد رسوب شناسی در ارتباط با اکتشاف منابع طبیعی از قبیل نفت و گاز می‌باشد، در گذشته بیشتر کمپانیهای نفتی برای کشف مخازن در جستجوی تاقدیسها بودند، اما با پیشرفت زمان به این نتیجه رسیدند که علاوه بر نفت گیرهای ساختمانی ، نفت گیرهای چینه شناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
زمین شناسی اقتصادی:
زمین شناسی اقتصادی شاخه‌ای از علم زمین شناسی است که پیرامون شرایط تشکیل مواد معدنی ، مورفولوژی و ریخت شناسی آنها ، بافت و ساخت آنها ، عوامل کنترل کننده پراکندگی مواد معدنی ، توجیه فنی و اقتصادی آنها و بلاخره تقسیم بندی ژنتیکی مواد معدنی بحث میکند. در رسیدن به اهداف فوق ، روشهای مختلف تجزیه مواد معدنی ، روشهای ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی و فرآوری مواد انجام میگیرد. همچنین در انجام پروژه‌های مختلف اکتشافی باید به مسائل زیست محیطی نیز توجه بسیاریکرد.
زمین شناسی ساختمانی (Structural Geology):
هر کسی که با زمین شناسی سر و کار داشته باشد، تشخیص میدهد که پوسته زمین در طی تاریخ زمین شناسی یک واحد ثابت و غیر متغیری نبوده است و در برابر عوامل داخلی و خارجی در آن تغییر شکل ایجاد شده است .نواحی عظیم چین خورده یعنی سلسله کوههاست که در آن رسوبات و سنگهای دیگر فشرده شده و فرم آنها تغییر کرده است.
عامل دیگر رسوبات دریایی است که اینک در قله های مرتفع کوهها دیده میشود و در برخی موارد هزاران متر از سطح دریا بالاتر قرار گرفته است و این خود ناپایداری قشر زمین را نشان میدهد. بطور کلی می‌توان گفت که زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک ، درباره ساختهای مختلف سنگهای تشکیل دهنده پوسته زمین، چگونگی تشکیل و ارتباط آنها با عوامل داخلی زمین بحث میکند
زمین شناسی نفت Petroleum Geology:
زمین شناسی نفت از زیر شاخه های علم زمین شناسی می باشد که به بررسی عوامل و شرایط مرتبط با تشکیل ذخایر هیدروکربنی می پردازد و با توجه به نیاز کشور به شناخت ذخایر جدید نفت و گاز حائز توجه خاص می باشد. چراکه اولین قدم در راه اکتشاف همان بررسی های زمین شناسی هستند اطلاعات ارائه شده در این بخش شامل بررسی عوامل و پارامترهای مرتبط در نحوه تشکیل نفت و گاز و سنگ منشاد، مهاجرت و عوامل دخیل در آن، سنگ مخزن، انواع آن و پارامترهای مرتبط با سنگ مخزن، سنگ پوشش و در نهایت به بررسی جایگاه نفت و گاز در زمین شناسی ایران و تشکیل نفت و گاز در مناطق مختلف و عوامل موثر در آن پرداخته شده است.
زمین شناسی زیست محیطی:
زمین شناسی زیست محیطی" از جمله شاخه های جدید زمین شناسی است که به همراه "زمین شناسی نواحی شهری"، نقش بسیار مهمی در ایمنی انسان و تامین منابع مورد نیاز او دارد. نقش این دو شاخه آن قدر زیاد است که زمین شناسی یکی از مهمترین رشته های علوم پایه در قرن بیست و یکم نامیده می شود. در کشورهای پیشرفته ی جهان، تقریبا هیچ پروژه ای بدون تایید این دو شاخه ی علوم زمین اجازه اجرا ندارد و اجرای هر پروژه ای مجبور به دریافت مجوز مطالعات زمین شناسی زیست محیطی، زمین شناسی مهندسی و زمین شناسی نواحی شهری است.
سنگ شناسی یا پترولوژی:
پترولوژی یا سنگ شناسی علم مطالعه سنگها است و کم و بیش به ساختارهای زمین نیز می پردازد.
این علم محدود به مطالعه موادی است که در پوسته وجود دارد و قابل دسترس است اگرچه که نمونه هایی از شهاب سنگها را نیز توسط شبیه سازی در این علم مطالعه میکنیم. این علم به مطالعه انواع اتفاقاتی که از ابتدا برای سنگ افتاده می پردازد و روابط فرایندهای زمین شناسی و تاریخچه آن را مورد بررسی قرار می دهد. سنگ شناسی همچنین بخش اصلی مطالعات زمین شناسی، عملکرد آنها و تاریخچه و پیدایش سنگها و نحوه اکتشاف آنها را نشان می دهد.
درس‌های رشته زمین شناسی :
دروس پایه:
ریاضی، فیزیک، شیمی، مبانی کامپیوتر.
دروس اصلی :
زمین شناسی فیزیکی، زمین شناسی تاریخی، بلور شناسی هندسی، بلور شناسی نوری، کانی شناسی، رسوب شناسی، سنگ شناسی رسوبی، سنگ شناسی آذرین، سنگ شناسی دگرگونی،دیرینه شناسی (ماکرو فسیل)، چینه شناسی، زمین شناسی ساختمانی، زمین ساخت، فنوژئولوژی، ژئوشیمی، ژئوفیزیک، نقشه‌برداری.
دروس تخصصی:
زمین شناسی ایران، زمینشناسی اقتصادی، زمین شناسی نفت، آب‌های زیرزمینی، زمین شناسی مهندسی، پترولوژی، زمین شناسی صحرایی، متون علمی زمین شناسی. (بسیاری از درس‌های این رشته همراه با آزمایشگاه است)
موقعیت شغلی و بازار کار در رشته زمین شناسی:
فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی رشته زمین شناسی می توانند نقشه‌های زمین شناسی، معدنی و جغرافیایی را مطالعه نموده و اطلاعات آن را بدست آورند و با گروههای اکتشاف معدن، آب‌یابی و بهره برداری از آب‌های زیرزمینی، همکاری داشته یا در کارهای صحرایی و کارگاهی مهندسین ژئوتکنیک و ژئوفیزیک فعالیت داشته باشند و کانون‌های خطر همانند مناطق زلزله‌خیز، آتشفشانی و ... را مشخص نمایند. با توجه به توانایی‌هایی که فارغ‌التحصیلان رشته زمینشناسی دارند، وزارتخانه‌های صنایع و معادن، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم و آموزش و پرورش ، همچنین شرکت‌ها و مؤسساتی مانند ذوب‌آهن، سازمان زمین شناسی کشور، شرکت‌های مرتبط با فعالیت‌های سد سازی، آب‌یابی، حفر تونل، راهسازی، اکتشافات آب و نفت و معادن، بخش‌های مرتبط با تهیه نقشه‌های زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاه‌های سنگ شناسی و زمین شناسی و در مجموع، کلیه مراکزی که در ارتباط با موضوع زمین فعالیت میکنند، میتوانند زمینه‌های اشتغال و فعالیت فارغ‌التحصیلان رشته زمین شناسی باشند.